A: Seni dinliyorum işte, devam et, anlat sen.
B: Ne söyledim şimdiye kadar? Ne hissettiğimi düşünüyorsun? Duygularımın ne kadarını paylaştın benimle? Tozlu düşüncelerimin ne kadarının tozunu aldın? Ne kadar ben oldun
“DUYARKEN” beni?
Karşımızda her kim olursa olsun, iletişim halindeysek dinlemeliyiz. Anlamak için, paylaşmak için, üretmek için dinlemeliyiz. Duymak ile dinlemeyi birbirinden ayırt edemediğimiz takdirde iletişimimiz ya yüzeysel kalacaktır ya da amaca yönelik olmayacaktır. Öncelikle duymak ve dinlemek arasındaki farkı bilmemiz gerekir.
Duyma eylemini beş duyumuzdan biriyle gerçekleştiririz. Kulağımızla istemsiz bir şekilde, çevremizde olan biten her şeyi duyarız. Sadece iletişim halinde olduklarımızla sınırlı değildir.
1’den devam
Dinleme eylemi ise dikkat kesilip odaklanmaktır. Anda olup, söylenen cümleden çok altında yatan, asıl duyulması istenen şeyin altını rengârenk çizebilmektir.
Bir düşünelim. “Ödevimi yapmak istemiyorum, sıkıldım” diyen bir çocuğumuz olsun. Ne yaparız?
Çoğumuzun ilk yapacağı şey, cümleyi olduğu şekliyle duyup* karşılığında ise tepki vermektir. Hemen cümlesinin ardına tepki vermeyi seçiyorsak zaten, bu bizim dinlemediğimiz, aksine sadece duyduğumuz anlamına gelir.
Anlaşılamadığını düşünen bir çocuk ve karşısında ise kendini ve çocuğunu eleştiren bir ebeveyn kalır sadece sahnede.
Nasıl yaklaşılabilir “Ödevimi yapmak istemiyorum, sıkıldım” demekte olan çocuğumuza? Öncelikle onunla ilişki kurun ve duymuş olduğunuz cümleyi artık dinlemeye geçin. İlk olarak onun bakış açısını öğrenin.
Duruma öznel değil objektif yaklaşın. Aksi takdirde ilişki kuramazsınız. Arkasından onun ihtiyacını anlayın. Unutmayın ki onun yaptığı her davranış, kendisi açısından bir anlam taşıyor, ona mantıklı geliyordur.
Son olarak ise duygusunu anlayıp onaylayın. Yani duymak anlık olan bir eylemdir, dinlemek ise emek ister. Şimdi bu koşullar altında diyaloğumuzun nasıl ilerleyeceğini görmeye çalışalım.
Çocuk: Ödevimi yapmak istemiyorum, sıkıldım.
Anne: Ödevini yaparken sıkıldığını görüyorum. Seni anlıyorum.
Çocuk: -Anlamıyorum ki, yapamıyorum.
(Ödev benim seviyemin üstünde mesajını veriyor. Aslında ebeveynden destek bekliyor. “Ne dersin birlikte bakalım bir de ödeve?” sorusu, ben buradayım sana yardım edebilirim mesajını vererek çocuğumuzu motive edecektir.)
-Çok kolay, niye yapayım ki.
(Ödev benim seviyemin altında mesajını veriyor. Öğretmeniyle konuşmasını sağlayıp, seviyesine uygun ödev talep etmesi sağlanabilir. “Seni anlıyorum, sana bir şeyler öğreten ödevler yapmak istiyorsun. Çok güzel bir bakış açısı.
Eminim ki öğretmenin de bakış açını öğrendiğinde çok mutlu olup seni anlayacaktır. Ne dersin?” gibi söylemler hem anlaşıldığını hem de aslında sorununu kendi başına nasıl halledebileceğini de öğretip gelişimini desteklemektedir.)
-Ne zamandır aynı ödevi yapıyoruz.
(Keşfetmek istediğim şeyler var mesajı veriyor. Öğretmeniyle konuşmasını sağlayıp tekrar ödevi yerine keşfetme ödevi talep etmesi sağlanabilir. “Seni anlıyorum.
Konuyu zaten öğrendiğini görebiliyorum. Öğretmenin de bunu duysa eminim ki konuyla ilgili araştırma yapıp sınıfa sunman için seni destekleyecektir.
Ne dersin?” gibi söylemler hem anlaşıldığını hem de aslında sorununu kendi başına nasıl halledebileceğini de öğretip gelişimini desteklemektedir.)
-Ben seninle olmak istiyorum.
(Tek başıma kalmak istemiyorum, aslında yanımda olsan ödevimi yapabilirim mesajını veriyor. Burada da ebeveyn olarak aynı ortamı paylaşarak destek verebiliriz.
“Ben de tam yanına geliyordum, yapmam gereken şeyler var” diyerek aynı ortamı paylaşıp endişesini yenmesiyle birlikte ödevini yapmasına tanık olabiliriz.)
Anlaşılan şu ki, önce duyar sonrasında dinleriz. Dinlemek bizim tercihimizdir. Olağan olan değildir.
Çaba gerektirir. İster bu örnekteki gibi önce duyar, dinlemeyi seçer ve sağlıklı iletişim kurarız, ister ağzımıza ilk gelen tepki cümlesini ortaya atar ve nasıl çatıştığımıza şahitlik ederiz.
Son olarak sizlere, geçenlerde sosyal medya hesabımdan anket özelliğini kullandığım paylaşımımdan bahsetmek isterim. Katılıp, evet/hayır olarak oylanmasını istediğim paylaşımım şuydu: “Ben karşımdakini anlamak için dinlerim”. Sonuç mu? %100 evet. Düşünülmesi gereken çok şeyin olduğunun bir kanıtı gibi. Madem hepimiz birbirimizi anlamak için dinliyoruz, peki neden anlaşamıyoruz? Bizimkisi dinlemekten çok duymak, ya da karşılığında vereceğimiz cevaba odaklanmak olmasın sakın!
Etkin dinlediğiniz ve dinlendiğiniz, şahane bir hafta geçirmeniz dileğimle...
